Երևանյան լճի աղտոտվածությունը.pptx from AnahitHovsepian
Рубрика: Էկոլոգիա 10
Անապատացում
Կլիմայի փոփոխության, գյուղատնտեսության ընդլայնման, ուրբանիզացիայի և ենթակառուցվածքների զարգացման արդյունքում հողերի դեգրադացումը բնապահպանական և տնտեսական լուրջ հետևանքներով: Դա կհանգեցնի ավելի քան 3,2 միլիարդ մարդու բարեկեցության վատթարացմանը, ասվում է ՄԱԿ-ի պաշտոնական կայքում տեղադրված հաղորդագրության մեջ։
Համաշխարհային մասշտաբով բոլոր հողերի մեկ երրորդն արդեն դեգրադացված է: Չորային շրջաններում այս գործընթացը վերածվում է անապատացման։ Հողերը ապահովում են սննդի ավելի քան 97 տոկոսը, ինչպես նաև խմելու ջուրը: Բայց ամեն տարի հողը դառնում է պակաս բերրի։ Բացի այդ, ածխածինը կլանելու նրա կարողությունը զգալիորեն նվազում է, ինչն արագացնում է կլիմայի փոփոխությունը։
Էկոլոգիական աղետի օրինակներից է Արալյան ծովի չորացումը, որը ժամանակին աշխարհում չորրորդ ամենամեծ փակ ծովն էր: Այս ողբերգությունը հանգեցրեց միլիոնավոր մարդկանց ապրելակերպի փոփոխության, ոչնչացրեց տարածաշրջանի սոցիալական և էկոլոգիական համակարգերը. անհետացան առևտրային ձկների արժեքավոր տեսակները, ինչպես նաև այնտեղ ապրող վայրի կենդանիները: Արալյան ծովի բաց հատվածում հայտնվել են հսկայական աղի անապատներ։
«Քայքայված հողերի վերականգնումը կնվազեցնի ածխածնի կոնցենտրացիան մթնոլորտում : Դրանով մենք կօգնենք խոցելի համայնքներին հարմարվել կլիմայի փոփոխությանը: Բացի այդ, մենք կկարողանանք ավելացնել գյուղատնտեսական արտադրանքի ծավալը տարեկան հավելյալ 1,4 տրլն դոլարով»,- ասված է ՄԱԿ-ի ղեկավարի ուղերձում։
Մարդու պատճառով ոչնչաման եզրին գտնվող կենդանիներ
Անդրբայկալյան Սոլոնգոյը գայլ է ոչխարի հագուստով : Արտաքնապես շատ սրամիտ և փափուկ : Սակայն իսկական գիշատիչ է , որն ի վիճակի է հարձակվել և ուտել կենդանիների , որոնք իրենց քաշով ավելի մեծ են :
Դեռ անցյալ դարի 50-ական թվականներին սոլոնգոյը սովորական արդյունաբերական տեսակ էր , որից արժեքավոր մորթ էին արդյունահանվում , սակայն պոպուլյացիայի կտրուկ նվազման և դրանց փոքր չափերի պատճառով բնաջնջումն արգելվեց ։
Սոլոնգոյի բնակչության նվազման հիմնական պատճառն էր ՝
նրանց բնական միջավայրի խախտումը
նրանց տեսակների ոչնչացումը այն վայրերում , որտեղ նրանք վնասում են գյուղատնտեսական արդյունաբերությանը
Այժմ սոլոնգոյը պաշտպանվում է օրենքով ։ Հեռավոր Արևելքում կան արգելոցների մի քանի ճյուղեր , որտեղ սոլոնգը բուծվում է գերության մեջ ։
Անգղերը գիշատիչ թռչուններ են : Նրանք հանդիպում են ողջ Աֆրիկայում , ինչպես նաև Եվրոպայի և Ասիայի բարեխառն լայնություններում , հիմնականում Միջերկրական ծովի տարածաշրջանում և Հնդկաստանում :
Ռուսաստանում անգղը հիմնականում ապրում է Կովկասում , որտեղ պահպանվել են ընդամենը մի քանի տասնյակ զույգ ։ Դեռևս 1980-ականների սկզբին այն բազմանում էր Մոլդովայում և Ղրիմի լեռներում , բայց այժմ միայն երբեմն թռչում է այս շրջաններում :
Ընդհանուր առմամբ , այս տեսակը բավականին հազվադեպ է և համարվում է վտանգի իզրին :
Անհետացման հիմնական պատճառներն են `
վայրի սմբակավորների թվաքանակի նվազումը
արոտավայրերի անասնապահության կուլտուրայի աճը
թունաքիմիկատներով թունավորումը
մարդկանց կողմից թռչունների հալածանքը
Սև գրքում ոչնչացված կենդանիներ
Սա փոքրիկ գիշատիչ է ՝ մինչև 20 կիլոգրամ քաշով , ով իր կյանքի մեծ մասն անցկացրել է ծառերի վրա ։ Տեսակի վերջին ներկայացուցիչը տեսել են 1983 թվականին ։ Անհետացման պատճառը արդյունաբերության զարգացումն ու անտառահատումն էր ։ Որոշ գիտնականներ կարծում են , որ կենսամիջավայրի որոշ տարածքներում այս ընձառյուծի մի քանի առանձնյակներ կարող են ողջ մնալ :
2000 թվականին գիտնականները կատարեցին գիշատիչին հայտնաբերելու իրենց վերջին փորձը՝ տեղադրելով ավելի քան 1500 ինֆրակարմիր տեսախցիկներ և լեռներում բուրդ հավաքելու հատուկ թակարդներ , 150-ից 3 հազար մետր բարձրության վրա , ինչը հնարավոր դարձրեց բռնել շատ հազվագյուտ գիշերային կաթնասունների , սակայն ընձառյուծի հետքեր չեն հայտնաբերվել ։
Պաշտոնապես անհետացած է հայտարարվել 20-րդ դարի սկզբին ։ Այս տեսակի թռչունները ապրում էին Նոր Գվինեայում ՝ հանդիսանալով տեղի բնակչության սննդի աղբյուր ։ Ենթադրվում է , որ կատուների կողմից տարածքների արհեստական բնակեցումը հանգեցրել է սրածայր աղավնու անհետացմանը ։
Ջուր
Դասը քննարկելու ժամանակ իմացանք , որ մարդը օրվա ընթացքում ամենաքիչը 500 լիտր է օգտագործում , իհարկե չհավատացի : Պարզվեց , որ այդ հաշվարկի մեջ մտնում է սննդի մեջ պարունակող ջուրը , հագուստը : Ես օրական ծախսում եմ 1000-1300լիտր :
Հաշվարկները
Առավոտյան ընթացակարգեր — 18լիտր
Շոկոլադե սալիկ — 21լիտր
Կաթ 250մլ — 255լիտր
Լոլիկ 2 հատ — 64լիտր
Խնձոր 2 հատ — 10լիտր
Բանան 2 հատ — 10լիտր
Հաց 2 կտոր — 32լիտր
Կարագ 50գ — 275լիտր
Պանիր 50գ — 160լիտր
Կարտոֆիլ 4 հատ — 7լիտր
Մակարոն 100գ — 19լիտր
Խմելու ջուր — 2լիտր
Լոգանք — 400լիտր
Հրդեհներ
Ֆիլմը պատմում է հրդեհների , նրանց հետևանքների մասին : Հետաքրքիր է , թե ինչպես են այս ֆիլմում պայքարում կրակի դեմ : Վառում են չոր թփուտները , որպեսզի կանխարգել են ինքնաբռնկումը չոր եղանակին : Դա անում են ամբողջ տարվա ընթացքում , տրամադրվում է հատուկ ֆինանսներ : Ես մտածում եմ , որ մասնագետները ուսումնասիրելով կրակի տարածումը ամենահաջող տարբերակով են վերացնում կրակի տարածումը : Չնայած երբեմն շատ ուշ է լինում և կորուստները անդառնալի են :
Մթնոլորտ
Հետաքրքիր փաստեր մթնոլորտի մասին
1. Երկրի մթնոլորտի հաստությունը 480 կմ է և բաղկացած է մոտ 16 գազերի խառնուրդից :
Ազոտ (78,08%)
Թթվածին (20,94%)
Արգոն (0,934%)
Ածխածնի երկօքսիդ (0,035%)
Նեոն (0,0018%)
Հելիում (0,00052%)
Մեթան (0,00017%)
Կրիպտոն (0, 000114%)
Ջրածին (0,000114%)
Ազոտային օքսիդ (0,000031%)
Քսենոն (0,0000087%)
Այլ գազեր են ածխածնի օքսիդը , ծծմբի երկօքսիդը , ազոտի երկօքսիդը և ամոնիակը , որոնք կազմում են Երկրի մթնոլորտի 0,00003%-ը ։
2. Միջազգային ավիացիոն ֆեդերացիայի տվյալներով ՝ Երկրի վրա ծովի մակարդակից 100 կմ բարձրությունը մթնոլորտի և տիեզերքի սահմանն է ։ Այս սահմանը կոչվում է Կարմանի գիծ :
3. Պատմության ընթացքում գլոբալ կլիման տաքացել և սառչել է : Ներկայումս մենք ականատես ենք անսովոր արագ տաքացման : Դա պայմանավորված է ջերմոցային գազերով , որոնք ավելանում են մարդկային գործունեության պատճառով և նրանք ջերմություն են պահում մթնոլորտում :
4. Մթնոլորտի ամենակարևոր բաներից մեկը օզոնային շերտն է : Երկրի մակերևույթից 19-32 կմ բարձրության վրա է ։ Դա կապույտ գազի սուր հոտն է , որը կլանում է արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման մեծ մասը : 1985 թվականին Անտարկտիդայի վրա օզոնային շերտում անցք է հայտնաբերվել ։ Իրավիճակը բարելավվել է քլորոֆտորածխածնի արգելքից հետո :
5. Քլորն ազդում է օզոնի վրա
Մեկ քլորի ատոմը կարող է ոչնչացնել ավելի քան հարյուր հազար օզոնի մոլեկուլ : Այս վատթարացումը թույլ է տալիս հսկայական քանակությամբ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ հասնել Երկիր , ինչը կարող է առաջացնել մաշկի քաղցկեղ և կատարակտ մարդկանց մոտ , ինչպես նաև վնասել կենդանիներին :
6. Հյուսիսային լույսերը
Ավրորան (նաև կոչվում է բևեռային լույս) տեսանելի է բարձր լայնության տարածքներում : Նրանք շողշողացող լույսի վարագույրներ են , որոնք տեսանելի են գիշերը : Դրանք ձևավորվում են Արեգակի լիցքավորված մասնիկներից , որոնք հարվածում են մթնոլորտի վերին բևեռներին :
7. Երկնաքարերը այրվում են Երկրի սառը մթնոլորտում ՝ մեզոսֆերայի շերտում : Երբ երկնաքարը սկսում է ներթափանցել այս շերտ , այն արագ բախվում է մեզոսֆերայի մասնիկներին և քերծում դրանք : Եվ քանի որ երկնաքարի արագությունը շատ մեծ է , այն արագ մեծ քանակությամբ ջերմություն է առաջացնում (մեզոսֆերայի մասնիկների և երկնաքարի բարձր շփման պատճառով) ։ Այն սկսում է փայլել :
8. Թթվային անձրևը քիմիական ռեակցիա է , որը սկսվում է , երբ մթնոլորտում ծծմբի երկօքսիդը և ազոտի օքսիդները միանում են ջրային գոլորշու հետ : Դա բերում է թթվային անձրևի , որը կարող է ոչնչացնել կենդանիներին և բույսերին , ինչպես նաև ամբողջ անտառները : Իրականում այն կարող է սպանել օվկիանոսներում ապրող օրգանիզմներին :
9. Երկրի մագնիսական դաշտը հասնում է 58000 կմ տարածության վրա , և այս տարածքը կոչվում է մագնիսոլորտ : Այն թույլ չի տալիս Արեգակի մասնիկների մեծ մասին հասնել Երկիր : Արևը և մյուս մոլորակները ունեն մագնիտոսֆերաներ , բայց Երկիրն ունի բոլորից ամենաուժեղը : Բացի այդ , երկրագնդի հարավային և մագնիսական բևեռները փոխվում են հարյուր հազարավոր տարիներ ՝ անկանոն ընդմիջումներով ։
10. Հավանաբար տեսել եք ինքնաթիռներ , որոնք թողնում են խտացված սպիտակ հետքեր : Նրանք սովորաբար ձևավորվում են , երբ շրջակա միջավայրի սառը օդը խառնվում է տաքի հետ : Վայրկյանների ընթացքում արտանետումներից դուրս եկող գոլորշին սառչում է և տեսանելի է դառնում ։ Սա շատ նման է տաք շնչառությանը ցուրտ եղանակին :
Հիդրոէլեկտրակայաններ , ջերմաէլեկտրակայաններ և ատոմակայաններ
Հիդրոէլեկտրակայանը (ՀԷԿ) դա ջրի հոսքի էներգիան է ,որը փոխակերպվում է էլեկտրական էներգիայի։ Հիդրոէլեկտրակայանները էկոլոգիապես մաքուր են, սակայն նրանց կառուցման և
շահագործման ընթացքում առաջացել են մի շարք էկոլոգիական և սոցիալ-տնտեսական
խնդիրներ, որոնց պատճառով ոլորտը դարձել է բարձր ռիսկային և անհապաղ լուծում է
պահանջում: Փոքր հիդրոէլեկտրակայանների շինարարությունը լուրջ վնասներ է հասցնում
բնությանը, իսկ նրանց զարգացման հետ մեկտեղ կենսաբազմազանության կորուստ է
նկատվում, վտանգվում են կարմիր գրքում գրանցված կենդանական և բուսական
տեսակները, գետերը ծանրաբեռնվում են դերիվացիոն խողովակներով և հայտնվում
ճգնաժամային վիճակում: Դրա համար տվյալ երկրի կառավարությունը որոշում է նշել փոքր հիդրոէլեկտրակայանների կառուցման և շահագործման համար արգելված գոտիների և գետերի ցանկը:
Ջերմաէլեկտրակայանը (ՋԷԿ) դա օրգանական վառելիքի այրման ջերմությունն է , որը փոխակերպվում է էլեկտրական էներգիայի։ Ջերմաէլեկտրակայաններն առավել տարածված էլեկտրակայաններն են նրանցում արտադրվում է էլեկտրաէներգիայի ամբողջ արտադրանքի ավելի քան 80%-ը։ Տարածված են շոգետուրբինային ջերմաէլեկտրակայանները, որոնցում աշխատող մարմինը ջրային գոլորշին է։ Շոգեկաթսայում այրվող օրգանական վառելիքի քիմիական էներգիան փոխակերպվում է ջերմայինի, որը հաղորդվելով ջրին, այն փոխակերպում է բարձր պարամետրերի շոգու:
Ատոմային էլեկտրակայանը (ԱԷԿ) դա ատոմային (միջուկային) էներգիան է , որը փոխակերպվում է էլեկտրականի։ ԱԷԿ-ում էներգիայի գեներատորը ատոմային ռեակտորն է։ Այդ ռեակտորում որոշ ծանր տարրերի միջուկների տրոհման շղթայական ռեակցիայի շնորհիվ անջատվում է ջերմային էներգիա, որն այնուհետև փոխակերպվում է էլեկտրականի, ինչպես խորհրդային ջերմաէլեկտրակայանում։
Համեմատում
Բոլոր երեքն էլ վնասում են բնությունը : ՀԷԿ-երը ազդում են գյուղատնտեսության , ձկների ձվադրման վրա : ՋԷկ-երը աղտոտում են օդը , այսինքն ազդում և բնության , և մարդկանց վրա : ԱԷԿ-երը ամենավտանգավորն են , նրանք հերիք չի կեղտոտում են օդը , նաև ունենում են ուրանից մնացած թունավոր թափոններ , որոնք պահ են տալիս հատուկ տեղերում : ԱԷԿ-ի սխալ օգտագործման դեպքում շատ վատ հետևանքներ է լինում (օրինակ Չեռնոբիլ և Ֆուկուսիմա):
Ատոմային էլեկտրակայան
Ատոմային էլեկտրակայան (ԱԷԿ), էլեկտրակայան, որտեղ ատոմային (միջուկային) էներգիան փոխակերպվում է էլեկտրականի։ ԱԷԿ-ում էներգիայի գեներատորը ատոմային ռեակտորն է։ Այդ ռեակտորում որոշ ծանր տարրերի միջուկների տրոհման շղթայական ռեակցիայի շնորհիվ անջատվում է ջերմային էներգիա, որն այնուհետև փոխակերպվում է էլեկտրականի, ինչպես խորհրդային ջերմաէլեկտրակայանում։
ԱԷԿ-ը աշխատում է միջուկային վառելիքով։ Մեկ կգ ուրանի իզոտոպների կամ պլուտոնիումի ճեղքումից ստացվում է 22,5 միլիոն կվտ ժ էլեկտրաէներգիային համարժեք էներգիա, որը մոտ 2,5 միլիոն անգամ գերազանցում է 1 կգ պայմանական վառելիքի այրումից ստացված էներգիան։
1954 թվական 1954 թվականի հունիսի 27-ին ԽՍՀՄ Օբնինսկ քաղաքում գործարկվեց աշխարհում առաջին փորձնական-արտադրական ԱԷԿ՝ 5 Մվտ հզորությամբ։ 1958 թվականին գործարկվեց Սիբիրյան ԱԷԿ, իսկ 1964 թվականին՝ Բելոյարսկի և Նովովորոնեժի ԱԷԿ-ները։ 1970 թվականին ՀԽՍՀ Հոկտեմբերյանի շրջանի Մեծամոր բնակավայրի մոտ սկսվել է Հայկական ԱԷԿ-ի կառուցումը, որի առաջին հերթի հզորությունը կկազմի 815 Մվտ։ Արտասահմանում արդյունաբերական նշանակության առաջին ԱԷԿ-ները գործարկվել են 1956 թվականին, Քոլդեր-Տոլում (Անգլիա) և 1957 թվականին, Շիփինգպորտում (ԱՄՆ)։ ԱԷԿ-ները կարող են կառուցվել ջերմային, դանդաղ և արագ նեյտրոններով աշխատող ռեակտորներով։ Կիրառվում են ջերմային նեյտրոններով աշխատող ռեակտորների հետևյալ չորս տիպերը՝
- ջրա-ջրային՝ սովորական ջրով, որն օգտագործվում է որպես դանդաղեցուցիչ և ջերմակրիչ,
- գրաֆիտա-ջրային՝ գրաֆիտե դանդաղեցուցիչով և ջրային ջերմակրիչով,
- ծանր ջրային՝ ջրային ջերմակրիչով և ծանր ջրով՝ որպես դանդաղեցուցիչ,
- գրաֆիտա-գազային՝ գրաֆիտային դանդաղեցուցիչով և գազային ջերմակրիչով։
Ճառագայթման անվտանգության կանոնների պահպանման համար կայանում ստեղծվում է դոզիմետրիկ հսկողության ծառայություն: ԱԷԿ–ի անձնակազմը ճառագայթումից պաշտպանելու համար ռեակտորային կոնտուրի սարքավորումները տեղավորվում են հատուկ հերմետիկ բոքսերում, որոնք բաժանված են մյուս սրահներից կենսաբանական պաշտպանությամբ և ռեակտորի աշխատանքի ընթացքում չեն սպասարկվում։ Ռադիոակտիվ օդը և փոքր քանակությամբ արտահոսող շոգին ԱԷԿ–ից հեռացվում են օդափոխության հատուկ համակարգով։
Համեմատել ածուխը, բնական գազը և նավթը
Ածուխը օգտագործում են արձյունաբերության էլեկտրաեներգիա ստանալու և շատ այլ գործնթացների մեջ : Ածխի պաշարները շատ են դրա համար է նրա գինը էժան է և օգտակար տնտեսությանը : Կախված հանքի խորությունից ածխի արդյունահանումը կարող է կատարվել երկու եղանակով ` ստորգենյա և բաց եղանակով : Երկու դեպքում էլ մեծ վնաս է հասցվում բնությանը : Ածխի շերտին հասնելու համար հսկայական տարածությունների վրա փորում , հեռացվում է երկրի կեղևի վերին հողաշերտը : Հսկայական տարածք վերածվում է ոչ պիտանի տարածքի :
Նավթը մեծ վնաս է հասցնում շրջակա միջավայրին : Նավթին նաև անվանում են սև ոսկի : Վառելիքային ռեսուրսներից նավթը համարվում է ամենակարևորը , քանի որ նավթի վերամշակումից են ստանում բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցներին , անհրաժեշտ վառելիքի մեծ մասը : Եթե նավթամուղը անցնում է ջրային ավազանների հատակային մասով , ապա այս դեպքում մեծանում է ջրային ավազանների նավթամթերքներով աղտոտվելու ռիսկը : Նավթը չվերամաշակված վիճակում ջրից թեթև է և բարցրանում է ջրի մակերես և խանգարիչ հանգամանք հանդիսանում նյութափոխականությանը ինչի հետևանքով ձկները կամ բույսերը թթվածին չեն ստանում և վերանում են ժամանակի ընթացքում : Նավթը արտահանում են նավերով , խողովակներով , տրասպրտային միջոցներով : Նավթը հեշտ է տեղափոխել և հարմար է տարբեր աշխատանքների համար : Քանի որ նավթը գտնվում է հեղուկ վիճակում այն հարմար է մշակել և ստանալ տարբեր կոմպոնենտներ ինչպես օրինակ բենզինը :
Բնական գազը մեծ ծավալներով օգտագործվում է մետաղամշակման ոլորտում : Բնական գազը որպես ավտոմեքենային վառելիք աշխարհում սկսել է ավելի մեծ տարածում գտնել իր էժանության և էկոլոգիապես մաքուր լինելու պատճառով : Զարգացած արդյունաբերություն ունեցող երկրներում ընդհանուր մթնոլորտային արտանետումների շուրջ 40-50 տոկոսը կազմում են Ավտոմեքենաների արտանետումները, իսկ խոշոր քաղաքներում այն կարողէ հասնել մինչև 80-90 %-ի : Ավտոմեքենայի միջին տարեկան վնասը կազմում է մոտ 120 դոլար : Բնական գազի այրման ընթացքում հիմնականում առաջանում է ածխաթթու գազ և ջրային գոլորշի , ընդ որում 1.22 ամգամ ավելի քիչ ածխաթթու գազ քան բենզինի և 1.34 անգամ ավելի քիչ , քան դիզելային վառելիքի դեպքում : Ամենամաքուր վառելիքամիջոցը գազն է , բայց շատ քիչ գազ կա : Մոտ 80 տարի կբավականեցնի դրա համար պետք է այլ միջոցներ ձեռարկել : Ածուխը իր քանակության պաճառով է էժան , բայց շատ վնասակար , իսկ նավթը շատ քիչ է :
Երեքն էլ հանվում են ընդերքից : Այս երեքն էլ պետքական են մարդկանց , բայց վնասում են բնությունը : Ամենա էժան վառելիքը դա ածուխն է եկրորդը գազը , իսկ վերջինը նավթը : Գնային առումով բնական գազն ավելի թանկ է , քան ածուխը : ԵՎ ածուխը և գազը էկոլոգիական առումով վտանգավոր են , բայց եթե գազի միայն ստացման և տեղափոխման գործնթացն է վտանք ներկայացնում , ապա ածուխն այրելիս ստացվում է շատ վտանգավոր CO2 գազը : Բնական գազն ու նավթն իրար նման են տեղափողման միջոցով երկուսն էլ տեղափոխում են խողովակներով , ստացման եղանակով և օգտագործում են գրեթե նույն նպատակով :
Մարգարիտա Համբարձումյան 